Вокуниш

Ҳар кӣ бо душмании ҳалқ равон аст чу баҳр….

   Тайи солҳои охир ҳаракатҳои иртиҷоӣ, ифротгаройӣ ва динию мазҳабӣ бо амалҳои ғайринсонӣ ва кирдорҳои разилона авзои сиёсии сайёраро ноором карда, ҳаёти осоиштаи мардумро зери хатар мегузорад. Бинобар ин дар шароити муосир терроризм ва экстремизм ҳамчун вабои аср на танҳо ба амнияти ҷаҳон ва сокинони сайёра таҳдид мекунад, балки барои башарият хатари он камтар аз силоҳи ядроӣ нест, — мегӯянд коршиносону таҳлилгарон. Аз ин хотир, ҳифзи ҷавонон аз гурӯҳҳои ифротгарову тундрав ва мубориза ба муқобили ин зуҳуроти хатарафзо вазифаи ҳар як шаҳрванди худогоҳу ватандӯсту озодихоҳ мебошад.
    Ифротгароӣ ин ба тартиботи ҷамъиятӣ хатар дорад, ин амали номатлуб бештар ҷиноятҳои вазнинро ба миён меорад. Ин мафҳумҳоро бояд ба ҷавонон саривақт зеҳинишин карда, онҳоро ба самти ҳушёриву зиракӣ ва садоқат ба Ватану миллат ҷалб намоем. Бетарафӣ ба инсони комилу равшанфикр хос нест. Аз ин рӯ, ҳар фарди худогоҳу худшинос ва ҳар сокини ин сайёраро зарур аст, ки нисбат ба ин гуна кирдори ҷиноятӣ ва амали ғайриинсонӣ бетараф набошад, зеро ин вабои аср мисли тори анкабут сайёраро фаро гирифтааст ва ҳатто, дар мутамаддинтарин, фарҳангитарин ва аз лиҳози илму дониш пешрафтатарин манотиқи кураи замин нишонаҳояш ба назар мерасад. Воқеаҳои рухдода собит месозанд, ки терроризм ва ифротгароӣ дар байни табақаҳои мухталифи ҷомеа, махсусан миёни ҷавонон яке аз муаммоҳои меҳварии ҳаёти башарият буда, оқибат ба бесуботӣ ва вайронкорӣ меорад. Саркардагон ва тарҳрезони ҳаракатҳои ифротгаро оқибати фоҷиабори амалу кирдорҳои худро андеша накарда, кӯр-кӯрона гӯё ҷаҳду талош менамоянд. Даргиронидани оташ нисбат ба хомӯш кардани алангаҳои даҳшатбори он кори осон аст. Ҳаким Фирдавсӣ барҳақ фармуда: “Бикуш оташи хурд пеш аз газанд, Ки гетӣ бисӯзад, чу гардад баланд”.
     Афсусбор он аст, ки имрӯз оташ бари домони бархе аз оташафрӯзон часпидааст.
Ақли солим ва амалҳои нек барои аз байн бурдани зуҳуроти номатлуби ғайриинсонӣ — терроризму ифротгароӣ, радикализми динӣ бояд аз ҷониби ҳамаи доираҳо иқдом гирифта, баҳри баланд бардоштани тафаккур, худшиносӣ ва ҳувияти миллӣ дар ниҳоди ҷавонон барномаҳои вижа роҳандозӣ карда шавад.
    Ҷавонони мо бояд ки аз ғамхориҳои Ҳукумати мамлакатамон эҳсоси баланди тафаккур дошта бошанд, ба қадри сулҳу оромӣ бирасанд ва онро арҷ гузоранд. Ин аст ҷавоби онҳо ба арзишҳои Ваҳдати миллӣ!
Сафар Сафарзода,
Аълочии маорифи Ҷумҳурии Тоҷикистон,
собиқадори соҳаи маориф.
Ноҳияи Мастчоҳ
11.05.2022 in Вокуниш, Навигарӣ Comments (0)

Бетараф набошем!

    Ноболиғ гуфта шахсони ҳанўз ба камол нарасидаеро меноманд, ки дар иҷрои уҳдадориҳо мустақил нестанд. Мавқеи ҳуқуқии ноболиғон аз рўи хусусиятҳои фарқкунандаи синну солашон таҷрибаи кофии зиндагӣ надоштан, ба баъзе воқеаҳо пурра сарфаҳм нарафтан, оқибати кори худро нафаҳмидан муайян карда мешавад. Ана ҳамин хусусиятҳои фарқкунандаи ноболиғонро ба назар гирифта, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомотҳои давлатӣ ҳимояи ҳуқуқҳои онҳоро ба воситаи санадҳои меъёрӣ-ҳуқуқӣ ба роҳ мемонанд.
     Яке аз санадҳое, ки ҳуқуқу озодиҳои ноболиғонро ҳифз менамояд, ин Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад. Дар моддаи 34 -и ин санад муқаррар карда шудааст, ки модару кўдак таҳти ҳимоя ва ғамхории махсуси давлатанд. Давлат барои ҳифзи кўдакони ятим, маъюб ва таълиму тарбияи онҳо ғамхорӣ зоҳир менамояд. Дар моддаи 35 оварда шудааст, ки дар корҳои вазнин, зеризаминӣ ва шароити меҳнаташон зарарнок истифодаи меҳнати ноболиғон манъ аст.
    Дигар санад марбут ба ҳифзи манфиатҳои ноболиғон ин Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон аст, ки боби 14 –и он ба ҷавобгарии ҷиноятии ноболиғон ва хусусиятҳои ҷазодиҳӣ ба он бахшида шудааст. Дар ин санад қайд гардидааст, ки ноболиғ будани гунаҳкор ҷазоро сабук мекунад ва ҷазоҳое, ки ба ноболиғони бо қонун дар ихтилофбуда таъин мегарданд, бештар хусусияти тарбиявӣ доранд. Ноболиғон пеш аз мўҳлат шартан аз адои ҷазо озод карда мешаванд ё ҷазои онҳо ба ҷазои нисбатан сабук иваз карда мешавад.
   Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ҳифзи ҳуқуқҳои кўдак» аз 18 марти соли 2015 таҳти №3 муҳимтарин санади ҳуқуқӣ оид ба ҳифзи ҳуқуқҳои қудак мебошад, ки намояндаи қонунии кўдакро дар муносибатҳои ҳуқуқӣ-падару модар, фарзандхондҳо, васӣ, парастор ва дигар шахсони онҳоро ивазкунанда муқаррар кардааст.
Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи санадҳои меъёрию ҳуқуқии мавҷуда бо мақсади баланд бардоштани савияи дониши ҳуқуқии хонандагон дар муассисаҳои таълимӣ ба таври доимӣ озмунҳо мегузаронад. Ҳамчунин, дар якҷоягӣ бо вазоратҳои фарҳанг ва тандурустӣ ва сохторҳои маҳаллии он бо мақсади тақвият додани таҷрибаи таълими ҳуқуқии насли наврас дар шакли ташкил ва гузаронидани маърўзаҳои видеоӣ оид ба масъалаҳои тарбияи гендерии ноболиғонро дар муассисаҳои таълимӣ ба роҳ мемонад.
Ҳар як фарди ҷомеаро мебояд кўшишу талошҳои Сарвари давлатро ба инобат гирифта, дарк кунад, ки тарбияи насли наврас вазифаи ў ҳам ҳаст ва дар тарбияи ин қишри ба ҳимоя эҳтиёҷманди аҳолӣ бетараф набошад.
Ҳусния ДАВЛАТЗОДА,
омўзгори фанни ҳуқуқи МТМУ№20,
ноҳияи Айнӣ
11.05.2022 in Вокуниш, Навигарӣ Comments (0)

Андар роҳи худшиносӣ бошем

     Терроризм ва экстремизм дар байни табақаҳои мухталифи ҷомеа махсусан миёни ҷавонон яке аз муаммоҳои меҳварии ҳаёти башарият буда, оқибат ба бесуботӣ ва вайронкорӣ меорад.
   Ҷумҳурии Тоҷикистон пешгирӣ ва мубориза бар зидди терроризм ва экстремизмро ҳамчун вазифаи муҳимтарини таъмини амнияти миллии худ ва тамоми ҷаҳон баррасӣ намуда, барои тақвияти минбаъдаи ҳамкориҳои муштарак дар ин самт баромад мекунад. Имрӯз масъалаи мубориза бар зидди терроризм ва экстремизм яке аз масъалаҳои асосии хусусияти ҷаҳонидошта пайдо кардааст. Ин вабои аср ба амнияти тамоми давлатҳои ҷаҳон таҳдид намуда истодааст, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон низ аз он беканор намондааст.
Имрӯз халқ шоҳиди он гардидааст, ки чӣ гуна терроризми байналмиллалӣ амалиёти таҷовузкоронаи худро таҳти ливои сиёсии моҷароҷӯӣ ва таассуби динӣ амалӣ мегардонад.
      Сарфи назар аз тадбирҳои солҳои охир андешидашуда дар бахши мубориза бо терроризм, таҳдиди амалҳои нави террористӣ на фақат аз байн нарафтааст, балки афзоиш ёфтааст.
     Ифротгароӣ дар кадом шакл, ки бошад, онро мо қабул надорем, чунки он ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрвандонро поймол мекунад. Қайд кардан ҷоиз аст, ки ифротгароӣ асосҳои маънавии ҷомеаро вайрон намуда, ба амнияти минтақа, тамоми ҷаҳон, аз ҷумла ба амнияти Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳам таҳдид мекунад. Бинобар он ҳамеша ҳушёру зирак будан шарт аст.
    Дар таблиғи ақидаҳои ифротӣ ташкилотҳои махсуси хориҷӣ дар минтақа манфиат доранд ва ин андешаҳоро миёни ҷавонон таблиғ ва интишор мекунанд.
Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун як узви комилҳуқуқи ҷомеаи ҷаҳонӣ мубориза бар зидди терроризм ва экстремизмро яке аз ҳадафҳои асосии худ қарор дода, дар ин самт тадбирандешӣ намуда истодааст.
Мо омӯзгорон ҳамеша терроризм ва экстремизмро шадидан маҳкум менамоем. Хонандагонро дар руҳияи ватандӯстию хештаншиносӣ тарбия намуда, ба роҳи дуруст ҳидоят менамоем Инчунин барои ҳифзи якпорчагии ин Ватани биҳиштосо ҳамеша омодаем.
        Ба хонандагон талқин менамоем, ки андар роҳи худшиносӣ устуворона қадам гузоранд.
Ситора Ҷӯраева,
омӯзгори фанни таърих ва ҳуқуқи
Литсейи Донишкадаи политехникии
шаҳри Хуҷанд ба номи М.Осимӣ
 
11.05.2022 in Вокуниш, Навигарӣ Comments (0)

Бар муқобили терроризм – донишу маърифати комил!

        Аз баъзе расонаҳои бо ном “демократӣ”, “озодандешӣ” ва “мустақил”, инчунин аз шабакаҳои интернетиву иҷтимоӣ аз чаҳор сӯйи дунё ҳар шабу ҳар рӯз, ҳар соату ҳар лаҳза хабари маргу таъқиб, таҳдиду хатанр, ҷангу ноамонӣ, террору муноқишаҳои шеваҳои гӯшношиниду ғайриинсониву разилиро мехонем. Барои қудратхоҳон, ҷойхоҳон аз кишварҳои алоҳида, ба истилоҳ, ҳомиёни ҳуқуқи башар оташафрӯзӣ дар миёни миллатҳо, одамони бегуноҳ дар ақсои олам як кору амали маъмулӣ ва ё муқаррарӣ шудааст. Ин басо риққатовару нобахшиданист.
    Коршиносон таъкид мекунанд – бо баҳонаи макоронаи дифоъ аз ҳуқуқи инсонҳо, демократикунонии ҷомеаҳо ҳазорҳо мардуми хурду калонсоли бегуноҳ ҳаёти худро аз даст медиҳанд, ифротиёну дилсияҳҳо ба занону кӯдакону мӯйсафедон раҳме намекунанд, миллионҳо миллатҳои бумиро бехонаву бесарпаноҳ месозанд, оқибат онҳо бе ҷойи зист мемонанд.
      Ва таҳлилҳо собит менамоянд, ки амалҳои анҷомдодаи террористону экстремистон бештар ба дину мазҳаб робита дошта, рушди илму техника ва инсонияту зиндагии онро инкор мекунад.
Аз адабиёти соҳавӣ маълум мешавад, ки ифротгароии динӣ ин як навъ кӯшиши аз дидгоҳи танги динию мазҳабӣ асоснок кардани фаъолияти гуногунҷабҳаест, зӯран ғасб кардани ҳокимият, барангехтани душманию бадбинӣ миёни намояндагони динҳои мухталиф, халадор намудани сулҳу субот ва якпорчагии давлатҳо равона шудааст.
    Дар робита ба ин, барои пешгириии зуҳуроти экстремистию террористӣ ба масъалаҳои ташаккули шахсияти таҳаммулпазир, тавсияи корҳои равонӣ, ки ба пешгирии хушунат мусоидат менамояд, маҳдудияти иҷтимоии гурӯҳҳои террористӣ, маҳдуд намудани онҳо аз дастгириҳои дохилӣ ва берунӣ, ошкор ва нест кардани сарчашмаҳои маблағгузорӣ, рушди сиёсати давлатии мубориза бо терроризм ҳамчун зуҳуроти номатлуби иҷтимою сиёсӣ, ҳамоҳангсозии неруи сохторҳои ҳифзи ҳуқуқ ва ҷомеаи шаҳрвандӣ, хосса пешгирӣ ва мубориза бар алайҳи терроризм бояд таваҷҷуҳи бештар зоҳир карда шавад.
Барои муборизаи мақсаднок ва пайваста зидди зуҳуроти номатлуб – терроризм дар байни наврасон ва ҷавонон донишу маърифати комил, ҳушёриву зиракии сиёсӣ ва суботи иродатмандӣ аз ҳар ҷиҳат муҳиму зарурист.
      Дар ин росто, хурду калонсолони диёрамон бояд мавқеъшинос бошанд. Аз ин лиҳоз, дар роҳи тарбияи мақсадноки ояндасозон ба тарбияи ватандӯстӣ ва худшиносии онҳо эътибори ҷиддӣ додан шарт аст. Бинобар ин мо — кормандони нашрияи вилоятии “Маорифи Суғд”, ки муассисаш Раёсати маорифи вилоят мебошад, фаъолияти касбии хешро ба он равона сохтаем, то дар саҳифаҳои нашрия масоили ватандӯситиву меҳанпарастии мактабиён, тарбияи ахлоқи ҳамида, дӯстиву рафоқатӣ, ҳурмату эҳтироми бузургсолон, баланд бардоштани сатҳи дониши хонандагон, фаъолияти ба замон ҷавобгӯ будани омӯзгорони макотиби вилоят дар ин раванд, рафти иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи масъулияти падару модар дар тарбияи фарзанд” саҳеҳу воқеъбинона инъикос гарданд.
Файзулло АТОХОҶАЕВ,
котиби масъули нашрияи
“Маорифи Суғд”
11.05.2022 in Вокуниш, Навигарӣ Comments (0)

Дарси риёзӣ эҷодкорист.

       Талаботи муосири дарс истифодаи равишҳои навро дар таълими математика дар назар дорад. Дар ин раванд омӯзгор ҳангоми тайёрӣ ба дарс аз технологияи ҳисоббарор низ бештар истифода мебарад.
Дарсҳо бо истифода аз муаррифии соҳа бойтару самараноктар гардида, имкон медиҳанд, шавқу завқи хонандагон ба фани математика, фаъолияти маърифатӣ ва муносибати эҷодӣ инкишоф ёбад. Дар давоми фаъолияти корӣ ба хулоса омадам, ки агар ҳангоми фаҳмонидан муаллимон муаррифии компютериро истифода баранд ва ба тамоми меъёру талабот мувофиқ бошад, хонандагон камаш 10-20 фоиз беҳтар азхуд мекунанд.
Муаррифӣ дар дарс танҳо як восита аст, аз ин рӯ, он бояд ба таври қатъӣ ҳангоми зарурат истифода шавад.
Одамон дар як вақт на бештар аз се ҷузъ – далел, хулоса ва таърифро дар хотир дошта метавонанд. Ба сифати тасвир аҳамият додан лозим меояд, агар он баланд набошад, беҳтар аст, ки аз он даст кашидан лозим мебошад.
Беҳтараш видеоҳоро аз 4-5 дақиқа зиёд истифода бояд бурд. Ҳамзамон, ба ороиши эстетикии муаррифӣ диққати калон додан дозим аст. Барои ҳама слайдҳо як услуби ягона бояд интихоб карда шавад – тарроҳӣ набояд кӯдаконро аз маълумоти пешниҳодшуда парешон созад. Дар заминаи монохроматӣ иттилоот осонтар қабул карда мешавад. Кӯшиш кардан лозим, ки барои замина ва матн рангҳои муқобил истифода бурда шавад. Дар маҷмӯъ, равоншиносон тавсия медиҳанд, ки ҳангоми муаррифӣ на беш аз се ранг истифода гарданд: яке барои замина, дигаре барои сарлавҳа ва сеюмӣ барои матн.    Муаррифии мултимедиявӣ имкон медиҳад, ки на танҳо шавқу рағбатро ба мавзӯъ бедор созад, балки бо иҷрои дурусти техникӣ ва эстетикӣ, аёният, самаранокии дарсро таъмин намуда, тасаввуроти фазоии хонандагонро инкишоф дода, боиси баланд шудани сифати дониш мегардад.

Ойтӯтахон ҚОСИМОВА,

омӯзгори МТМУ №12, шаҳри Хуҷанд

07.05.2022 in Вокуниш, Навигарӣ Comments (0)

“Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар соҳаи илму маориф”

      Вобаста аз намуди маҳфил (ихтироъкорӣ, тахассусӣ, фаннӣ) мақсад ва вазифаҳои он гуногун мешавад. Агар мақсади ниҳоии маҳфили ихтироъкорӣ дар хонанда бедор намудани ҳисси ихтироъкорӣ ва иштирок дар озмунҳои гуногуни ихтирокорон ва навоварон бошад, мақсади маҳфилҳои фаннӣ васеъ намудани дониш, маҳорат ва малакаи хонанда ва иштирок дар озмунҳои гуногуни фаннӣ мебошад.  (далее…)

07.05.2022 in Вокуниш, Навигарӣ Comments (0)

Ҳаёти осоишта худ зиндагист!

      Баробари ҷаҳонишавии раванди нав дар олам, бо хотири тақсими неъматҳои моддӣ ва сарватҳои табиӣ муборизаи давлатҳои абарқудрат авҷ гирифта, ҳодисаҳои номатлуб меафзояд. Аз ҷумла, терроризму экстремизм густариш ёфта, ба ҳар хона аз маърифат дур будан роҳ меёбад.
       Дар ҷомеаи муосири мо ҳар як шахси худогоҳ бояд бидонад, ки ҳисси баланди ватандӯстӣ дошта бошанд, бо сабру таҳаммул ҳаётро рангину зебо гардонем. Ба зидди ифротгароӣ зиракии сиёсиро қавӣ гардонем. Ҷавононро аз гумроҳӣ раҳо созем. Дар ин самт бар зидди террористону экстремистон тамоми тадбирҳоро биандешем. Ифротгароӣ амали номатлуб буда, дар худ оқибат шармсорӣ, бадномӣ дорад, шармсорӣ ба хонадонҳо падид меояд.
     Ҷавонон ҳамчун давомдиҳандагони татбиқи ҳадафҳои олӣ эътироф шудаанд. Ҷавонони мо дониста бошанд, ки раҳгумзадагиву носипосиву ғуломи хоҷагони хориҷӣ шуданҳо оқибатҳои вазнин доранд.
Ифротиёни носипос фаромӯш кардаанд, ки ин ҳама бадхоҳӣ оқибат баҳои ҳақиқии худро мегирад. Оқибат ба пушаймонӣ оварда мерасонад. Ифротиён хоинони Ватан ҳастанд. Аз онҳо мо ҳазар мекунем.
Ҳар як сокини кишварамон дарк кунанд, ки шароити арзандаи зиндагӣ дорем.
Усмон САИД,
собиқадори меҳнат, ноҳияи Бобоҷон Ғафуров
06.05.2022 in Вокуниш, Навигарӣ Comments (0)