Ноболиғ гуфта шахсони ҳанўз ба камол нарасидаеро меноманд, ки дар иҷрои уҳдадориҳо мустақил нестанд. Мавқеи ҳуқуқии ноболиғон аз рўи хусусиятҳои фарқкунандаи синну солашон таҷрибаи кофии зиндагӣ надоштан, ба баъзе воқеаҳо пурра сарфаҳм нарафтан, оқибати кори худро нафаҳмидан муайян карда мешавад. Ана ҳамин хусусиятҳои фарқкунандаи ноболиғонро ба назар гирифта, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомотҳои давлатӣ ҳимояи ҳуқуқҳои онҳоро ба воситаи санадҳои меъёрӣ-ҳуқуқӣ ба роҳ мемонанд.
Яке аз санадҳое, ки ҳуқуқу озодиҳои ноболиғонро ҳифз менамояд, ин Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад. Дар моддаи 34 -и ин санад муқаррар карда шудааст, ки модару кўдак таҳти ҳимоя ва ғамхории махсуси давлатанд. Давлат барои ҳифзи кўдакони ятим, маъюб ва таълиму тарбияи онҳо ғамхорӣ зоҳир менамояд. Дар моддаи 35 оварда шудааст, ки дар корҳои вазнин, зеризаминӣ ва шароити меҳнаташон зарарнок истифодаи меҳнати ноболиғон манъ аст.
Дигар санад марбут ба ҳифзи манфиатҳои ноболиғон ин Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон аст, ки боби 14 –и он ба ҷавобгарии ҷиноятии ноболиғон ва хусусиятҳои ҷазодиҳӣ ба он бахшида шудааст. Дар ин санад қайд гардидааст, ки ноболиғ будани гунаҳкор ҷазоро сабук мекунад ва ҷазоҳое, ки ба ноболиғони бо қонун дар ихтилофбуда таъин мегарданд, бештар хусусияти тарбиявӣ доранд. Ноболиғон пеш аз мўҳлат шартан аз адои ҷазо озод карда мешаванд ё ҷазои онҳо ба ҷазои нисбатан сабук иваз карда мешавад.
Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ҳифзи ҳуқуқҳои кўдак» аз 18 марти соли 2015 таҳти №3 муҳимтарин санади ҳуқуқӣ оид ба ҳифзи ҳуқуқҳои қудак мебошад, ки намояндаи қонунии кўдакро дар муносибатҳои ҳуқуқӣ-падару модар, фарзандхондҳо, васӣ, парастор ва дигар шахсони онҳоро ивазкунанда муқаррар кардааст.
Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи санадҳои меъёрию ҳуқуқии мавҷуда бо мақсади баланд бардоштани савияи дониши ҳуқуқии хонандагон дар муассисаҳои таълимӣ ба таври доимӣ озмунҳо мегузаронад. Ҳамчунин, дар якҷоягӣ бо вазоратҳои фарҳанг ва тандурустӣ ва сохторҳои маҳаллии он бо мақсади тақвият додани таҷрибаи таълими ҳуқуқии насли наврас дар шакли ташкил ва гузаронидани маърўзаҳои видеоӣ оид ба масъалаҳои тарбияи гендерии ноболиғонро дар муассисаҳои таълимӣ ба роҳ мемонад.
Ҳар як фарди ҷомеаро мебояд кўшишу талошҳои Сарвари давлатро ба инобат гирифта, дарк кунад, ки тарбияи насли наврас вазифаи ў ҳам ҳаст ва дар тарбияи ин қишри ба ҳимоя эҳтиёҷманди аҳолӣ бетараф набошад.
Ҳусния ДАВЛАТЗОДА,
омўзгори фанни ҳуқуқи МТМУ№20,
ноҳияи Айнӣ